Co to jest czerniak oka?

Budowa oka

Oko składa się z trzech błon. Zewnętrzną część gałki ocznej tworzy twarda, biała błona włóknista zwana twardówką, która przechodzi w przezroczystą rogówkę. Wewnątrz znajduje się kolejna, bogata w naczynia krwionośne błona o nazwie błona naczyniowa. Błonę naczyniową tradycyjnie dzieli się na trzy obszary (w kolejności od przodu do tyłu): tęczówkę, ciało rzęskowe i naczyniówkę. Właśnie w tym miejscu często dochodzi do rozwoju nowotworów. Zabarwiona część oka obejmuje źrenicę i tęczówkę, która reaguje na światło. Najbardziej wewnętrzną warstwą gałki ocznej jest siatkówka składająca się z komórek światłoczułych. Komórki te przez nerw wzrokowy przekazują impulsy do mózgu, dzięki czemu widzimy.

Czerniak błony naczyniowej gałki ocznej

Czerniak jest nowotworem wywodzącym się z melanocytów, czyli komórek wyspecjalizowanych w wytwarzaniu melaniny. Melanina jest barwnikiem, który chroni DNA komórek przed szkodliwym wpływem promieniowania słonecznego. Uważa się, że w oku melanina sprzyja absorpcji światła. Czerniaki najczęściej rozwijają się w skórze (czerniak skóry). W oku czerniak umiejscawia się w błonie naczyniowej, najczęściej w naczyniówce, rzadziej w ciele rzęskowym lub w tęczówce.

Czerniak rosnąc może dokonywać inwazji otaczających tkanek. Czasem ze strumieniem krwi rozprzestrzenia się do odległych narządów, jak np. wątroba. Przerzuty rozwijają się w ten sposób nawet u 50% chorych na UM i najczęściej dotyczą właśnie wątroby. Niestety, przerzuty czerniaka błony naczyniowej gałki ocznej są bardzo trudne do leczenia, a w wielu przypadkach jakakolwiek terapia jest niemożliwa.

Czerniak błony naczyniowej gałki ocznej może również pojawić się w spojówce, która pokrywa przednią powierzchnię oka i wewnętrzną część powiek. Ten typ nowotworu jest bardzo rzadki i nosi nazwę czerniaka spojówki. Poza tym, że oba te nowotwory atakują ten sam narząd, czerniak błony naczyniowej i czerniak spojówki bardzo się od siebie różnią.

Czynniki ryzyka

Czerniak błony naczyniowej gałki ocznej, będąc rzadkim nowotworem wewnątrzgałkowym, jednocześnie jest jednak najczęstszym nowotworem oka u osób dorosłych. Wskaźnik zapadalności wynosi 5 przypadków na milion osób na rok; częściej stwierdzany jest w krajach skandynawskich. Od wczesnych lat 70. XX wieku, po uwzględnieniu poprawki na wiek, zapadalność na ten nowotwór pozostaje na stałym poziomie. Wskaźniki zapadalności są różne w różnych krajach, jednak część różnic można przypisać niejednolitym kryteriom włączania chorych do badań i odmiennym metodom obliczeniowym.

Ciągle niewiele wiemy o czynnikach ryzyka wystąpienia czerniaka błony naczyniowej gałki ocznej. Wydaje się, że UM występuje częściej:

• u mężczyzn niż u kobiet, z nieznaczną przewagą odsetka chorych mężczyzn wynoszącego 4,9 wobec 3,7 chorych kobiet na milion osób;
• u osób w wieku 50-70 lat;
• u osób z białą skórą i jasnymi oczami (niebieskimi, szarymi, zielonymi);
• u osób z licznymi znamionami (mogą też znajdować się wewnątrz oka).

W wielu badaniach obserwacyjnych próbowano ustalić, czy istnieje związek między ryzykiem pojawienia się czerniaka a ekspozycją na światło słoneczne. Jak dotąd, stwierdzono tylko słabe związki lub wyniki były sprzeczne. Brak spójnych dowodów na to, że ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe lub inne wpływy środowiska jest czynnikiem ryzyka wystąpienia czerniaka błony naczyniowej gałki ocznej. Obraz ten różni się od sytuacji dla czerniaka skóry czy spojówki, w przypadku których ekspozycja na światło ultrafioletowe stanowi wyraźny czynnik ryzyka.

Nowotwór oka jest chorobą rzadką. Wiele schorzeń oka może dawać objawy podobne do wyżej opisanych, nie należy ich jednak lekceważyć, tylko poinformowac lekarza, ponieważ wczesna diagnoza jest bardzo istotna dla skutecznego leczenia.

Podążaj za nami